Łupież pstry
Czym jest łupież pstry?
Łupież pstry jest schorzeniem wywołanym przez infekcję grzybiczą skóry. Czynnikami etiologicznymi są grzyby z gatunków Malassezia globosa i Malassezia furfur. W wyniku zakażenia, na skórze dochodzi do powstawania charakterystycznych, pstrych, wielokształtnych plam. Wbrew temu, co mogłaby sugerować nazwa schorzenia, łupież pstry dotyczy przede wszystkim skóry klatki piersiowej oraz pleców. Leczeniem zajmuje się dermatolog.
Grzyby wywołujące to schorzenie wchodzą w skład fizjologicznej flory skóry. Pojawienie się objawów można określić mianem tak zwanego zakażenia oportunistycznego, czyli takiego, do którego dochodzi w stanach obniżenia odporności na różnym tle, a którego czynnikiem sprawczym są mikroorganizmy budujące florę fizjologiczną. Z uwagi na fakt, iż grzyby te odżywiają się łojem oraz złuszczonym naskórkiem, łupież pstry obserwowany jest szczególnie często w okresie dojrzewania, a także w lokalizacjach geograficznych o cieplejszym klimacie, gdzie potliwość jest zazwyczaj większa.
Dlaczego powstaje?
Jak wspomniano powyżej, bezpośrednią przyczyną powstawania łupieżu pstrego jest objawowa infekcja grzybicza skóry, grzybami należącymi do grupy drożdżaków. Do jej uaktywnienia dochodzi, kiedy te mikroorganizmy zaczynają się intensywnie rozmnażać. Wyodrębniono wiele czynników pobudzających procesy rozrodcze drożdżaków Malassezia.
Należą do nich przede wszystkim wilgotny i ciepły klimat, obniżona odporność skóry, nadmierna potliwość, przetłuszczona skóra, różnego rodzaju zmiany hormonalne zachodzące w organizmie (np. w procesie dojrzewania czy jako rezultat przyjmowania niektórych leków), skutkujące zwiększeniem wydzielania łoju.
Schorzeniem tym można również się zarazić w takich miejscach jak salony fryzjerskie, sauny czy baseny w przypadkach braku należytej dbałości o higienę. Do transmisji grzyba może dojść również poprzez używanie tych samych ręczników, odzieży czy grzebieni, co osoba dotknięta tym schorzeniem.
Jak się objawia łupież pstry?
Podstawowym i najbardziej charakterystycznym objawem łupieżu pstrego jest wysypka plamista uwidaczniająca się w obrębie skóry klatki piersiowej. Jednakże poza tą lokalizacją, zmiany mogą pojawiać się również na plecach, karku, w pachwinach, a nawet na twarzy. Są zazwyczaj nieregularne z charakterystycznymi, bardzo jasno wyodrębnionymi krawędziami. Ich rozmiar może być zróżnicowany, ale wielkość pojedynczej plamy nie przekracza zazwyczaj 4cm.
Jednakże plamy mogą się zlewać ze sobą tworząc niejednokrotnie duże, mozaikowate wzory o zróżnicowanym ubarwieniu. Kolory obserwowane najczęściej w obrębie wykwitów to brunatny, ciemno-beżowy oraz szary. Bardzo charakterystyczne jest to, że plamy nie ulegają opaleniu pod wpływem działania promieniowania słonecznego. W związku z powyższym wykwity są dużo jaśniejsze od przyciemnionej skóry. W obrębie plam często dochodzi do złuszczania się naskórka, a co za tym idzie odczuwalny jest świąd.
Łupież pstry ma dużą tendencję do nawrotowego występowania. Wznowy występują u zdecydowanej większości zarażonych. Objawy związane z tym schorzeniem są dość uciążliwe, jednakże na tyle charakterystyczne, że postawienie diagnozy zazwyczaj nie nastręcza żadnych trudności.
Jak się leczy łupież pstry?
Leczenie łupieżu pstrego wymaga indywidualnego podejścia z uwagi na duże zróżnicowanie nasilenia i przebiegu choroby. W pierwszym etapie zawsze stosuje się leczenie miejscowe. Należą do nich różnego rodzaju maści, kremy, mydła oraz szampony o działaniu przeciwłupieżowym oraz przeciwgrzybiczym. Należą do nich między innymi ketokonazol, klotrimazol, mikonazol, siarczek selenu, kwas salicylowy, pityronian cynku, cyklopirox oraz wiele innych.
W przypadku kiedy postępowanie miejscowe jest niewystarczające, konieczne jest zastosowanie leczenia ogólnoustrojowego większymi, dostępnymi na receptę dawkami leków przeciwgrzybiczych takich jak itrakonazol, ketokonazol czy też flukonazol. Leczenie takie często wymaga stosowania dodatkowo leków osłaniających wątrobę i nerki przed nadmiernym obciążeniem środkami pzeciwgrzybiczych.
Przywrócenie prawidłowego zabarwienia skóry niejednokrotnie wymaga czasu i przebiega z opóźnieniem w stosunku do zwalczenia rzutu infekcji. Współczesna medycyna estetyczna oferuje zabiegi pozwalające przyspieszenie tego procesu, takie jak na przykład laseroterapia.
Jak można zapobiec łupieżowi pstremu?
Z racji, że, jak wspomniano wcześniej, łupież pstry w około 80% przypadków występuje nawrotowo, bardzo ważna jest profilaktyka mająca na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia wznowy choroby. Do zabiegów profilaktycznych należy odpowiednie dbanie o czystość i higienę włosów i skóry głowy mające na celu również unikanie powstawania łojotoków. Bardzo przydatne jest stosowanie specjalnych szamponów zawierających substancje o działaniu przeciwgrzybiczym.
W przypadku pojawienia się choroby u któregoś z domowników, wskazana jest odpowiednia dezynfekcja pościeli ręczników oraz bielizny używanych przez chorego. Kiedy chcemy skorzystać z usług fryzjerskich, solarium, basenu czy sauny, należy upewnić się, że w tych miejscach jest utrzymywany odpowiedni poziom higieny. Warto również stosować przewiewną, oddychającą odzież, która zapobiega powstawaniu ciepłych i wilgotnych warunków, idealnych do rozwoju drożdżaków Malassezia.
Łupież pstry Poznań
Łupież pstry, znany także jako pityriasis versicolor, jest schorzeniem skóry wywołanym przez drożdżopodobne grzyby z rodzaju Malassezia, które naturalnie występują na ludzkiej skórze. Choć obecność tych mikroorganizmów jest normalna, w sprzyjających warunkach może dojść do ich nadmiernego rozrostu, co prowadzi do powstania charakterystycznych zmian skórnych. Łupież pstry objawia się plamami na skórze, które mogą być jaśniejsze lub ciemniejsze od otaczającej je skóry, oraz łuszczeniem się naskórka. Choć schorzenie to jest bardziej powszechne na skórze ciała, może również występować na owłosionej skórze głowy, szczególnie u osób z tłustą cerą i włosami.
Przyczyny łupieżu pstrego
Główną przyczyną łupieżu pstrego jest nadmierny rozwój grzybów Malassezia na powierzchni skóry. Istnieje wiele czynników, które mogą sprzyjać temu zjawisku:
Wilgotność i ciepło – łupież pstry częściej występuje u osób żyjących w ciepłym i wilgotnym klimacie, ponieważ te warunki sprzyjają rozwojowi grzybów.
Tłusta skóra – grzyby Malassezia żywią się lipidami, dlatego osoby o tłustej skórze głowy i ciała są bardziej podatne na rozwój tego schorzenia.
Nadmierne pocenie się – nadmierne wydzielanie potu, np. podczas intensywnych ćwiczeń, może sprzyjać rozwojowi grzybów.
Obniżona odporność – osoby z osłabionym układem odpornościowym, np. w wyniku chorób, stresu lub stosowania leków immunosupresyjnych, są bardziej narażone na rozwój łupieżu pstrego.
Zaburzenia hormonalne – zmiany hormonalne, takie jak te występujące w okresie dojrzewania, mogą wpływać na zwiększenie produkcji sebum i rozwój grzybów.
Objawy łupieżu pstrego
Łupież pstry charakteryzuje się plamami na skórze, które mogą przybierać różne kolory – od białego, przez różowy, po ciemnobrązowy. Zmiany te są zazwyczaj dobrze widoczne na klatce piersiowej, plecach, ramionach oraz szyi, a czasami mogą obejmować skórę głowy. Plamy te mogą się łuszczyć, co często jest mylone z suchą skórą lub łupieżem. Charakterystyczną cechą łupieżu pstrego jest to, że zmiany skórne nie opalają się, co sprawia, że po ekspozycji na słońce stają się bardziej widoczne.
Choć łupież pstry rzadko powoduje poważne dolegliwości, niektóre osoby mogą odczuwać świąd, zwłaszcza w miejscach najbardziej dotkniętych zmianami. Estetyczny dyskomfort, zwłaszcza w widocznych miejscach, może również wpływać na pewność siebie pacjenta.
Diagnoza łupieżu pstrego
Diagnoza łupieżu pstrego zazwyczaj opiera się na ocenie klinicznej. Specjalista może przeprowadzić badanie skóry w lampie Wooda, która w ultrafioletowym świetle uwidacznia zmiany jako żółtozielone plamy. W przypadkach wątpliwych, zwłaszcza gdy zmiany są podobne do innych schorzeń dermatologicznych, może być konieczne pobranie zeskrobiny skóry do badania mikroskopowego lub hodowli grzybów.
Leczenie łupieżu pstrego
Leczenie łupieżu pstrego ma na celu zahamowanie nadmiernego wzrostu grzybów Malassezia. Stosuje się w tym celu:
Preparaty przeciwgrzybicze – najczęściej w formie szamponów, kremów lub maści. W przypadku zmian na skórze głowy polecane są szampony zawierające ketokonazol, siarczek selenu lub pirytionian cynku. Te substancje pomagają zmniejszyć populację grzybów na skórze oraz złagodzić objawy.
Leki doustne – w przypadku rozległych zmian lub gdy leczenie miejscowe okazuje się nieskuteczne, dermatolog może przepisać doustne leki przeciwgrzybicze, takie jak itrakonazol lub flukonazol.
Higiena osobista – kluczowe jest regularne mycie skóry, zwłaszcza po poceniu się. Osoby z tendencją do łupieżu pstrego powinny unikać ciężkich, oleistych produktów kosmetycznych, które mogą zatykać pory i sprzyjać namnażaniu się grzybów.
Profilaktyka łupieżu pstrego
Aby zapobiegać nawrotom łupieżu pstrego, warto regularnie stosować szampony lub mydła przeciwgrzybicze, szczególnie w okresach zwiększonego ryzyka, np. w ciepłych i wilgotnych miesiącach letnich. Dbanie o właściwą higienę skóry, regularne złuszczanie martwego naskórka i unikanie nadmiernej ekspozycji na wilgoć może pomóc w utrzymaniu zdrowej równowagi mikrobiomu skóry.
Podsumowanie
Łupież pstry to powszechne schorzenie skóry wywołane przez nadmierny rozwój grzybów Malassezia. Choć zmiany skórne mogą być nieestetyczne, schorzenie to jest w pełni uleczalne, a odpowiednia profilaktyka pomaga zapobiegać nawrotom. Właściwa higiena skóry, stosowanie preparatów przeciwgrzybiczych oraz unikanie czynników sprzyjających rozwojowi grzybów są kluczowymi elementami w leczeniu i zapobieganiu łupieżowi pstremu. W przypadku trudności w rozpoznaniu lub nawrotów choroby, warto skonsultować się z trychologiem lub dermatologiem, którzy pomogą dobrać odpowiednie leczenie i środki profilaktyczne.
Polecamy uwadze:
Specjalista chirurg z wieloletnim stażem, lekarz medycyny estetycznej. Uczestnik licznych kongresów i szkoleń.
Trener technik Aptos, blefaroplastyki, liposukcji, zabiegów medycyny estetycznej – poleca laser tulowy. Ulubiony zabieg to plastyka powiek.
Członek Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Ageing
