Zwyrodnienie plamki żółtej
Czym jest zwyrodnienie plamki żółtej?
Zwyrodnienie plamki żółtej zwane inaczej AMD lub starcze zwyrodnienie plamki żółtej to przewlekła, postępująca choroba gałki ocznej. Występuje zazwyczaj u osób po 50 roku życia. Choroba ta powoduje do nieodwracalnego uszkodzenia siatkówki, a w szczególności plamki żółtej stanowiącej jej centralną część.
Jest to jedna z najpowszechniejszych przyczyn upośledzenia i utraty widzenia centralnego. W ostatnich latach obserwuje się zwiększenie częstości występowania AMD, co tłumaczy się zwiększaniem się średniej długości życia.
Jak powstaje i skąd się bierze AMD?
Istotą zwyrodnienia plamki żółtej jest tworzenie się patologicznych naczyń krwionośnych w obrębie błony naczyniowej oka. W związku z tym dochodzi do odpływu takich składników morfotycznych krwi jak krwinki białe, czerwone i płytkowe z fizjologicznych naczyń do tych nowopowstałych.
Rezultatem powyższych procesów jest wytwarzanie się stanu zapalnego, oraz powstawanie tak zwanych druz, czyli bezpostaciowych złogów białkowo-tłuszczowych. Gdy osiągają one duże rozmiary, a ich ilość jest duża, powodują degenerację komórek nabłonka barwnikowego siatkówki, co z kolei prowadzi do stopniowej utraty wzroku.
Jak dotąd nie wyodrębniono bezpośredniej przyczyny rozwoju tej choroby, jednakże wytypowano pewne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania. Pierwszym z nich są oczywiście predyspozycje genetyczne. Istnieje wiele badań, których wyniki jednoznacznie wskazują na zwiększone ryzyko rozwoju AMD u osób, u których w rodzinie obserwowano już to schorzenie.
Jednakże jak dotąd nie udało się wyodrębnić konkretnych genów odpowiadających za powstawanie zwyrodnienia plamki żółtej. Drugim czynnikiem ryzyka jest wiek. Choroba pojawia się zazwyczaj po 50 roku życia, chociaż opisywano przypadki AMD w młodszym wieku. Istnieją badania pokazujące zwiększoną tendencję do występowania zwyrodnienia plamki żółtej u kobiet rasy białej z niebieskim zabarwieniem tęczówek.
Ryzyko jest również zwiększone u osób borykających się z nadwzrocznością, a także chorobami układu sercowo-naczyniowego. Nie bez znaczenia okazuje się również intensywne, przewlekłe narażenie na światło o dużej intensywności, a także dieta uboga w substancje o działaniu przeciwutlenającym.
Jakie są postaci tego schorzenia?
Istnieją dwie zasadnicze postaci zwyrodnienia plamki żółtej. Pierwszą z nich jest postać sucha, zwana także postacią zaniku geograficznego, bądź też postacią druzów. Obserwuje się ją w znaczącej większości przypadków. Ma ona przebieg postępujący i zazwyczaj znacznie łagodniejszy. Jej istotą jest stopniowa degeneracja komórek nabłonka barwnikowego siatkówki na skutek powstających w sposób postępujący złogów białkowo-lipidowych zwanych druzami.
W rezultacie tego procesu dochodzi do punktowego zaniku czopków i pręcików będących bezpośrednimi receptorami dla bodźców wzrokowych, a w efekcie do ich całkowitej degradacji. Powoduje to stopniowe pogarszanie się ostrości wzroku, upośledzenie widzenia przy gorszym oświetleniu, a także ograniczenie pola widzenia.
Jednakże ten stopniowy przebieg jest bardzo podstępny, gdyż z uwagi na zdolność do chwilowej fiksacji wzroku, wyżej opisane patologie mogą nie zostać wykazane w badaniu okulistycznym. Taki stan rzeczy może utrzymywać się nawet przez kilka pierwszych lat przebiegu choroby.
Druga postać zwyrodnienia plamki żółtej to postać wysiękowa bądź też mokra. Może ona występować również u osób młodszych. Jest ona zdecydowanie rzadsza od postaci suchej, jednakże odpowiada za ponad 90% przypadków utraty wzroku. Istotą jej przebiegu jest nadmierne powstawanie dużej ilości patologicznych naczyń krwionośnych.
Naczynia te wrastają w siatkówkę i przerastają ją. Ich przebieg jest mocno kręty, a ściany nieszczelne, co sprzyja powstawaniu punktowych wylewów, a także krwotoków do siatkówki. Powodują one punktowe uszkodzenia i degenerację siatkówki, a w skrajnych przypadkach nawet jej całkowite rozwarstwienie wiążące się z utratą wzroku. Przebieg wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki żółtej jest dużo szybszy i dużo bardziej agresywny w porównaniu do postaci suchej.
Może się również zdarzyć, iż postać sucha transformuje się do postaci wysiękowej. Towarzyszy temu zazwyczaj znaczne nasilenie objawów i zwiększenie agresywności przebiegu choroby.
Jak objawia się zwyrodnienie plamki żółtej?
Zwyrodnienie plamki żółtej ma bardzo podstępny przebieg, i w początkowej fazie jego objawy są bardzo niespecyficzne oraz ciężkie do wychwycenia. Pierwszym objawem rozwoju AMD jest zazwyczaj szeroko pojęte upośledzenie widzenia zarówno w zakresie jego ostrości jak i pojawiania się różnego rodzaju fenomenów wzrokowych.
Utrudnione staje się pisanie i czytanie. Widziane przedmioty czy znaki ulegają zniekształceniu. Z czasem pojawia się zaciemnienie centralnego pola widzenia, zwane mroczkiem centralnym. Wraz z postępem choroby dochodzi do stopniowego powiększania się jego średnicy, co powoduje coraz większe upośledzenie widzenia, aż w końcu jego całkowitą utratę. Choroba zazwyczaj występuje obuocznie, aczkolwiek jej nasilenie jest nierównomierne.
Poza objawami związanymi bezpośrednio z degeneracją siatkówki, zauważono tendencję do częstszego występowania chorób takich jak udar mózgu, krwotok śródmózgowy oraz choroba niedokrwienna serca u pacjentów zmagających się ze zwyrodnieniem plamki żółtej.
Jak się diagnozuje zwyrodnienie plamki żółtej?
Podstawą rozpoznania zwyrodnienia plamki żółtej jest pełne badanie okulistyczne przez okulistę z uwzględnieniem wszystkich jego składowych (badanie pola widzenia, badanie ostrości wzroku, badanie dna oka, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego). Bardzo często konieczne jest jego uzupełnienie o badanie poczucia kontrastu. W dalszej kolejności wykonywana jest tomografia oka, która umożliwia dokładne zmierzenie rozmiarów patologii.
Dodatkowo, w postaci wysiękowej zwyrodnienia plamki żółtej, bardzo pomocne okazuje się wykonanie scyntygrafii umożliwiającej dokładne zobrazowanie patologicznych naczyń krwionośnych uszkadzających siatkówkę.
Jak się leczy zwyrodnienie plamki żółtej?
Podstawą radzenia sobie ze zwyrodnieniem plamki żółtej są wszelkie działania prewencyjne, mające na celu zapobieganie rozwojowi choroby. Należą do nich przede wszystkim prowadzenie zdrowego trybu życia, zdrowa dieta bogata w przeciwutleniacze, a także aktywność fizyczna.
Szczególnie podkreślana jest waga substancji przeciwutleniających, gdyż nie tylko zmniejszają one ryzyko rozwoju choroby, ale także mogą zapobiegać transformacji z postaci suchej w postać wysiękową.
Podstawowe metody terapeutyczne obejmują przede wszystkim postępowanie zabiegowe, takie jak laseroterapia, koagulacja termiczna, czy termoterapia przezźreniczna. Duże nadzieje wiąże się z przeszczepianiem komórek nabłonka barwnikowego, jednakże dotyczy to jedynie postaci suchej.
Alternatywną metodą jest zastosowanie bewacizumabu, czyli przeciwciała skierowanemu przeciwko czynnikowi wzrostu śródbłonka naczyń. Jego działanie polega na hamowanie powstawania patologicznych naczyń krwionośnych. Bewacizumab jest podawany w zastrzyku podawanym do oka (do ciała szklistego), bądź okołotwardówkowo.
Zwyrodnienie plamki żółtej
Czym jest zwyrodnienie plamki żółtej?
Zwyrodnienie plamki żółtej to choroba powodująca takie objawy jak: pogorszenie widzenia, niewyraźne widzenie z bliska, „falowanie linii prostych” lub pojawienie się ciemnej plamy w polu widzenia.
Diagnostyka tej choroby odbywa się za pomocą specjalistycznych badań, które można wykonać w gabinecie okulistycznym.
Czym tak naprawdę jest zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)?
Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD – Age-related Macula Degeneration) to choroba prowadząca do uszkodzenia plamki żółtej, czyli centralnej części siatkówki. To właśnie siatkówka odpowiada za ostre widzenie, a jej uszkodzenie prowadzi do upośledzenia zdolności widzenia przedmiotów, znajdujących się w centralnym polu widzenia.
Podobnie jak zaćma, AMD najczęściej dopada osoby po 50 roku życia. Uszkodzenie plamki żółtej powoduje u pacjenta problemy z czytaniem, pisaniem czy rozróżnianiem kolorów.
Poznajmy przyczyny zwyrodnienia plamki żółtej
Medycyna wyróżnia czynniki ryzyka, które przyczyniają się do rozwoju choroby. Zaliczamy do nich: palenie tytoniu, zaawansowany wiek, ekspozycja wzroku na promieniowanie słoneczne i niebieskie, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, otyłość czy też czynniki genetyczne.
Warto dodać, że palacze zapadają na AMD aż 6-krotnie częściej od osób niepalących! Do przyczyn tej choroby zalicza się zaburzenia przemiany materii w komórkach siatkówki. Zwyrodnienie plamki żółtej jest wywoływane m.in. przez działalność wolnych rodników.
Jakie są objawy AMD?
Podstawową bolączką pacjentów z AMD jest znaczne pogorszenie jakości widzenia. Początkowo pacjent doświadcza trudności w widzeniu dość rzadko. Czasem choroba się rozwija i ostrość widzenia obniża się, powodując ciągły dyskomfort.
Typowe objawy zwyrodnienia plamki żółtej to pogorszenie widzenia w nocy, niewyraźne widzenie z bliska, „falowanie linii prostych”, niewyraźne widzenia z bliska tudzież trudności przy czytaniu i pisaniu. Innym objawem jest pojawienie się ciemnej plamy w polu widzenia, która powoduje dyskomfort i trudności w codziennym funkcjonowaniu.
Jak wygląda diagnostyka choroby?
Pacjent w gabinecie okulistycznym zostaje poddany serii badań – od wywiadu lekarskiego, poprzez badanie przedmiotowe, sprawdzanie ostrości wzroku do dali i bliży, aż po test Amslera (wpatrywanie się przez chwilę w mały punkt narysowany na kwadracie podzielonym na na mniejsze).
Pacjent chory na AMD podczas testu będzie widział faliste linie, podczas gdy w rzeczywistości są one proste. Okulista w celu postawienia diagnozy wykonuje badanie oka w lampie szczelinowej, sprawdzenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i badanie dna oka. W niektórych przypadkach okulista wykonuje badanie obrazowe siatkówki – OCT i AF.
Leczenie zwyrodnienia plamki żółtej
Pacjenci muszą poddać się wprowadzaniu leków do wnętrza gałki. Inny sposobem leczenia są zastrzyki doszklistkowe, które wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Pacjenci powinni także wprowadzić nową dietę, która będzie obfitować w chude i zdrowe potrawy.
Pacjenci z AMD powinni unikać jedzenia żywności wysoko przetworzonej. Poza tym pacjenci powinni stale kontrolować ciśnienie tętnicze, rzucić palenie i przychodzić na regularne wizyty do okulisty co 3-4 miesiące.
Specjalista chirurg z wieloletnim stażem, lekarz medycyny estetycznej. Uczestnik licznych kongresów i szkoleń.
Trener technik Aptos, blefaroplastyki, liposukcji, zabiegów medycyny estetycznej – poleca laser tulowy. Ulubiony zabieg to plastyka powiek.
Członek Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Ageing
